Ağ daraldıkça, İranlılar yerel uygulamaları almaya zorladı

• İranlıların devlet destekli alternatif uygulamaları benimsemekten başka çaresi kalmadı.
• Hükümet, Bale, Ita, Rubika ve Soroush gibi İran mesajlaşma uygulamalarına 89 milyon kadar kişinin kaydolduğunu söylüyor, ancak herkes geçiş yapmaya istekli değil.
• Ekim ayındaki ölümcül Amini protestolarının zirvesinde, hükümet internet erişimini kısıtlamak için harekete geçerken güvenlik endişelerini dile getirdi.

---

Yetkililer aylarca süren protestoların ardından güvenlik nedenleriyle internet kısıtlamalarını sıkılaştırdığı için, popüler Batı uygulamalarını kullanmaları yasaklanan İranlıların devlet destekli alternatifleri kullanmaktan başka çaresi kalmadı.

İranlılar, kısıtlamalardan kaçınmak ve ABD’ye ait Facebook, Twitter ve YouTube da dahil olmak üzere yasaklanmış web sitelerine veya uygulamalara erişmek için sanal özel ağları veya VPN’leri kullanmaya alışkındır.

Yetkililer, 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin İslam Cumhuriyeti’nin kadınlara yönelik kıyafet yönetmeliğini ihlal ettiği iddiasıyla tutuklanmasının ardından Eylül ayında ölümünün ardından patlak veren protestolar sırasında, interneti tamamen kapatmaya kadar gitti.

Bağlantılar tekrar kuruluyor ve teknolojiden anlayanlar bile navigasyon için Neshan ve Snapp! bir araba yolculuğunu selamlamak için.

Hükümet, Bale, Ita, Rubika ve Soroush gibi İran mesajlaşma uygulamalarına 89 milyon kadar kişinin kaydolduğunu söylüyor, ancak herkes geçiş yapmaya istekli değil.

Başkent Tahran’da ikamet eden Mansur Roghani, “Takip ettiğim konular ve iletişim kurduğum arkadaşlar İran platformlarında değil” dedi.

Eski belediye çalışanı, “Telegram ve WhatsApp kullanıyorum ve VPN’im hala izin verirse Instagram’a bakacağım” diyerek, yerli uygulamaları yedek olarak yüklemediğini sözlerine ekledi.

Entegrasyon

Ekim ayındaki ölümcül Amini protestolarının zirvesinde, İran hükümeti internet erişimini kısıtlamak için harekete geçerken güvenlik endişelerini dile getirdi ve Instagram ve WhatsApp’ı uzun engellenen uygulamalar listesine ekledi.

Telekomünikasyon Bakanı Issa Zarepour geçen ay yabancı şirketlerin İran’da temsilcilikler açmayı kabul etmesi halinde “Kimse interneti sınırlamak istemez ve uluslararası platformlara sahip olabiliriz” dedi.

Facebook, Instagram ve WhatsApp’ın sahibi olan Amerikan devi Meta, ağır ABD yaptırımları altında kalan İslam cumhuriyetinde ofis açmaya niyeti olmadığını söyledi.

Devlet tarafından onaylanan uygulamaların popülaritesi göründüğü gibi olmayabilir, ancak hükümet, temel çevrimiçi kamu hizmetlerini genellikle devlet tarafından finanse edilen yerel platformlara kaydırarak insanları uygulamaları yüklemeye teşvik ediyor.

Ayrıca analistler, İranlı kullanıcıların onaylanmış yerel uygulamaları kullanırken çevrimiçi güvenlik endişeleri yaşadıklarını söylüyor.

New York merkezli Miaan Group’un dijital haklar ve güvenlik direktörü Amir Rashidi, “İhtiyaçları olduğunu anlamalıyız” dedi.

“Bir İran vatandaşı olarak, üniversiteye kaydolmak yalnızca bu uygulamalardan birine dayalı olsaydı ne yapardınız? Veya devlet hizmetlerine erişmeniz gerekirse ne yapardınız?”

Yazılım geliştiricisi Keikhosrow Heydari-Nejat’a göre, yerel olarak geliştirilen uygulamaların “açık bir gizlilik politikası” yok.

23 yaşındaki “Her gün kullandığım telefona değil, bazı yerel mesajlaşma uygulamalarını ayrı bir telefona yükledim” diyerek bunu çevrimiçi devlet hizmetlerine erişmek için yaptığını da sözlerine ekledi.

“Onlar (hükümet) interneti kapatırsa, onları yüklü tutacağım ama arkadaşlarımı bizzat ziyaret edeceğim” dedi.

ara bağlantı

Telekomünikasyon bakanlığı, insanları yerel platformlara yönlendirmeye yönelik bir başka çabayla, dört ana mesajlaşma uygulamasını birbirine bağlayarak kullanıcıların platformlar arasında iletişim kurmasını sağladı.

Analist Rashidi, “Hükümet maksimum kullanıcı sayısını hedeflediğinden, bu uygulamaları birbirine bağlamaya çalışıyor” dedi ve tüm yerel platformların “finansal ve teknik destekten yararlanacağını” sözlerine ekledi.

İran, tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçimleriyle ilgili protestoların ardından 2009’dan beri Facebook ve Twitter gibi uygulamalara kısıtlamalar getirdi.

Kasım 2019’da İran, akaryakıt fiyatlarına yapılan sürpriz zamların yol açtığı protestolar sırasında ülke çapında internet kısıtlamaları getirdi.

Yerli internet ağı, yaklaşık yüzde 60’ı tamamlanmış olan Ulusal Bilgi Ağı (NIN), yerel platformların küresel ağlardan bağımsız çalışmasına olanak sağlayacak.

Halihazırda yüksek oranda filtrelenmiş yerel ağdan yararlanan platformlardan biri, 52 milyon kullanıcısı olan – ülke nüfusunun yarısından fazlası – ABD araç çağırma hizmeti Uber’e benzer bir uygulama olan Snapp!

Ancak Rashidi, NIN’in tamamlandığında Tahran’a “interneti daha az maliyetle kapatması” için daha fazla kontrol vereceğini söyledi.